މެތުގެ ނުރައްކާ މުޅި ޖީލަށް، ބިރުން ފިތްކަނޑައިގެން ގޮއްސި

ސިއްސައިގެން ދިޔައީ ހެލްތު މިނިސްޓްރީގެ އިސް ބޭފުޅަކު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހާއި ހިއްސާކުރި މައުލޫމާތުކޮޅަކުންނެވެ. "މާލޭޣައި މެތު ވަރަށް އާންމުވެއްޖެ. ހިލޭ ލިބޭ މިންވަރަށް މެތު އާންމުވެއްޖެ" މިއީ އާދައިގެ ކަމެއް ނޫނެވެ. ކްރިސްޓަލް މެތު ނުވަތަ މެތަމްފެޓަމައިން އަކީ މަސްތުވާ ބާވަތްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ނުރައްކާތެރި ބާވަތެވެ. ގޭންގު ބަހުރުވައިން މިއަށް ގްލާސް ނޫނީ އައިސް ވެސް ކިޔައި އުޅެ އެވެ. މިއީ ޕާޓީ ޑްރަގްސްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ އާންމު އެއް ބާވަތެވެ. ބުނެވޭ ގޮތުގައި ރާއްޖެއަށް މެތު ލައްގައި އިންތިހާއަށް އަގުހެޔޮކޮށް ދަނީ ވިއްކަމުންނެވެ. އަޖުމަ ބަލަން ހިލޭވެސް މިތަކެތި ދޭކަމަށް ވެއެވެ.

ސީ ޓެން އެޗް ފިފްޓީން އެން ފޮމިއުލާގައި އުފައްދާފައި ހުންނަ މެތުގެ ސަބަބުން އެތަކެއް ގެއްލުންތަކެއް ހަށިގަނޑަށް ލިބެ އެވެ. ހާއްސަކޮށް އެންމެ ބޮޑު ގެއްލުމެއް ލިބެނީ ސިކުނޑިއަށެވެ. މިގޮތަށް ލިބޭ ގެއްލުން ދާއިމަށް ދެމިގެން ހިނގައިދާނެ ކަމަށް ސިއްހީ މާހިރުން ލަފާ ދެ އެވެ. ސިކުނޑީގެ ކޮންމެ ނާރެއްގައި ދައުރުވަނީ އެނާރަކަށް ހާއްސަ ނުވަތަ ވަކި ސްޕެސިފިކް ސެލް ތަކެކެވެ. މެތުގެ ސަބަބުން ސިކުނޑީގެ ނާރުތަކުގައި ދައުރުވާ މި ސެލްތައް އެއް ނާރުން އަނެއް ނާރަށް ބަދަލުވެ އޭގެ ތަރުތީބު އޮޅުވައިލަ އެވެ. ވަގުތު ދިނުމުން މިސެލްތައް އަނބުރާ ރުޖޫއަ ވާކަމަށް ބުނެ ވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް މިކަމުގެ ޔަގީންކަމެއް ތަޖުރިބާކާރުން ނުދެއްވަ އެވެ.

މެތު ނަގާ މީހާގެ ހިތުގެ ވިންދު އިންތިހާއަށް އަވަސް ވެއެވެ. އަދި ސިކުނޑީގެ މަސައްކަތުގައި އަމިއްލަ ކޮންޓްރޯލެއް ނޯވެ އެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ސިކުނޑީގެ ތެރޭގައި އެނބުރޭ ހުރިހާ ފިކުރެއް އެއްފަހަރާ އޮއްސައިލަ އެވެ. މިގޮތަށް ފިކުރުތައް ގިނަވުމުން މީހާގެ ހަމަ ބުއްދިއެއް ނުހުރެ އެވެ. މަސްތުގެ ހާލަތޭ ކިޔެނީ މި ސަބަބަށްޓަކަ އެވެ. މެތަކީ ވަރަށް ބާރުގަދަ ކެމިކަލްއެކެވެ. އޭގެން ހަށިގަނޑަށް ލިބޭ އެހެނިހެން ބައެއް ގެއްލުންތައްވެސް އެބަހުއްޓެވެ. އެގޮތުން ހަންގަނޑު އެލުމާއި ކަރާއި ހަށިގަނޑުގެ އެހެންވެސް ބައެއް ހިސާބުތަކުގައި ރޫ ގިނަވުމާއި ލޯ ވަޅަ ވަދުމާއި މޫނުގެ ތަންތަންގަނޑުން ކުލަ އަނދިރިވުން ހިމެނެ އެވެ. ބޭރުފުށުން މީހާ މުސްކުޅިވުމާއި ޖިންސީ ގުނަވަނުގެ ބާރު ދަށްވުންވެސް މީގެ ތެރޭގައި ހިމެނެ އެވެ.

ކިޔައިދޭން މި އުޅެނީ ކުރިން މެތުގެ ޝިކާރައަކަށްވެ އެކަމުން ސަލާމަތްވި ޒުވާނެއްގެ ވާހަކަ އެވެ. އޭނާގެ އުމުރުން މިހާރު 37 އަހަރެވެ. ފަސް އަހަރު ރިހެބިލިޓޭޝަން ސެންޓަރެއްގައި ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ހުރުމަށްފަހު އޭނާ މާލެ އައީ މީގެ ދެ އަހަރު ކުރިންނެވެ. ރިހެބަށް ދިޔުމުގެ ކުރިން އޭނާ ޖަލު ބަންދެއްގައިވެސް ހުއްޓެވެ. އޭނާ ކިޔައިދިނީ ވަރަށް ހިތްދަތި ވާހަކަތަކެކެވެ. އޭނާއަށް މަސްތުވާތަކެތީގެ ތެރެއަށް ވަދެވުނީ އުމުރުން 20 އަހަރުގަ އެވެ. ރަހުމަތްތެރިންތަކެއް މާ ސަޅި އެއްޗެކޭ ކިޔާތީ ސަކަރާތް ޖަހާލާށެވެ. ފެށީ ބަނގުރަލުންނެވެ. މިގޮތުގައި އަހަރުތަކެއް ފާއިތުވެ ގޮސް އެންމެ ފަހުން އެއް ރެއަކު ޕާޓީއެއްގެ ތެރެއިން މަސްތުވާތަކެތީގެ ބާވަތެއްކަމަށްވާ ކޮކެއިން ނެގި އެވެ. "ޓްރައި" ކޮށްލާށެވެ. އެޔެއް ކަމަކު ނުދިޔަ އެވެ. އެކަމަކު އެހެން އެއްޗެހިވެސް "ޓްރައި" ކުރަން ބޭނުންވެއްޖެ އެވެ.

އޭނާ ބުނީ އަލަށް މެތު ނެގިއިރު އުމުރުން ވާނީ 23 އަހަރެވެ. އޭރު ދިޔައީ ޔުނިވަސިޓީގައި ޑިގްރީއަށް ކިޔަވަމުންނެވެ. މާ ގިނަ ދުވަހެއް ނުވެ މަސްތުގެ ވަބާގައި ކިޔެވުން ދޫކޮށްލައިފި އެވެ. ދެން ފެށުނީ ހުރިހާ ވަގުތެއްގައި ޕާޓީ ކުރާށެވެ. މަސްތަކެއް އެހެން ގޮސް ޕާޓީތައް މަދުވެއްޖެ އެވެ. ދެން މަސްތުވާން ފެށީ ގޭގައި އެކަނި އިނދެގެންނެވެ. އިސާހިތަކު އެއާ ނުލައި ނޫޅެވޭ ހިސާބަށް ކަންކަން ހިނގައްޖެ އެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކު "އައިސް" ޖަހަން ޖެހެ އެވެ. އެހެން ނޫނީ ބޭރަށް ނިކުންނާނެހާ ހިތްވަރުވެސް ނުހުރެ އެވެ. މި ހިތްވަރު ނުހުންނަނީ ހަށިގަނޑަކު ނޫނެވެ. ސިކުނޑީގަ އެވެ.

މިހެން ދުވަސްތަކެއް ފާއިތުވެ ގޮސްފި އެވެ. ޖަލު ހުކުމެއް އައީ ދެނެވެ. ހުކުމް އައީ މަސްތުވާތަކެތީގެ މައްސަލައެއްގައެއް ނޫނެވެ. މާރާމާރީގެ މައްސަލައެއްގަ އެވެ. މާރާމާރީ ހިންގީ މަސްތުގެ ހާލަތުގަ އެވެ. ޖަލުގައި އިންނަން ޖެހުނީ މަދު ދުވަސްތަކެކެވެ. އެކަމަކު އެއީ 20 އަހަރަށްވުރެއް ދިގު މުއްދަތެއްހެން ހީވިކަމަށް އޭނާ ބުންޏެވެ. ކޮންމެ ވަގުތަކުވެސް ސިކުޑީގައި އިންނަނީ މަސްތުވާން ލިބޭނެ ވަގުތެކެވެ. ނޫނީ އެހާލަތަށް މީހާ ދާނެ ގޮތެކެވެ. އެއާއެކު އެހެން ކަމެއްވެސް އޭނާއަށް ވިސްނުނެވެ.

އޭނާ ބަންދު ޖަހަން އެކި ފަހަރުމަތިން ކޯޓަށް ގެންދިޔަ އެވެ. ކޮންމެ ފަހަރަކުވެސް ކޯޓުގައި ޖެހެނީ އޭނާ ހައްޔަރު ކުރި ސަބަބު ހަނދާން ކޮށްދޭށެވެ. ހީވީ އެކަން ސިކުނޑީގައި ހަމަ އެއްގޮތަކަށްވެސް ހަރު ނުލާ ހެންނެވެ. މިކަން އަމިއްލައަށް ނަގައިގަނެވުނީ ތިންވަނަ ފަހަރު ކޯޓަށް ގެންދިޔުމުންނެވެ. އެއީ މާ ބޮޑުކަމަކަށް ނުހަދަ އެވެ. ޖަލު ބަންދުން ސަލާމަތްވެގެން ނިކުމެ ގެއަށް ދާކަށް ނޭނގުނެ އެވެ. ކާރަކަށް އަރައި ގޭގެ ނަން ބުނަންވެސް ނޭނގުނެވެ. ހަނދާން ނުހުންނަނީ އެވެ. އޭނާ ބުނީ އެފަހަރު ގެއަށް ދިޔައީ ވަރަށް ހާލުން ކަމަށެވެ. އެފަހަރު ގެއަށް ދެވުމުން ސިކުނޑީގެ ކޮންމެވެސް ހިސާބަކުން ވިސްނެން ފެށުނީ ކަމެއް ގޯސްވެއްޖެ ކަމެވެ. އޭރުވެސް މަސްތުވާން ބޭނުންވި އެވެ. އެކަމަކު އޭނާ ބުނީ އެއަށްވުރެއް ބޮޑަށް ބޭނުންވީ ބޮޑު ނުކުޅެދުންތެރިކަމަކުން ސަލާމަތްވާށެވެ. ސްކޫލުގައި އެންމެ މަތިން މާކްސް ގެނައި، ސްކޫލުގެ ވައިސް ކެޕްޓަންގެ ތޫނުފިލިކަން، ހިލަ ވާން ފެށިކަން އިހުސާސްވީ އަމިއްލައަށްކަމަށް އޭނާ ބުންޏެވެ.

އެހީއަށް އެދުނީ މަންމަގެ އެވެ. އޭނާ ބުނީ މަންމަ ހޯދައިދިން ނަފްސާނީ ޑޮކްޓަރަކަށް އޭނާ ދެއްކި އެވެ. ޑޮކްޓަރު އަންނަނީ ގެއަށެވެ. ފުރަތަމަ ދުވަހު ގެއަށް އައިސް ޑޮކްޓަރުގެ ތާވަލު ދުވާލަކު ދެ އިރަށް ހެދިކަމަށް ވެއެވެ. ކަމުގެ ސީރިއަސްކަން އޭނާއަށްވެސް އިހުސާސްވީ ދެނެވެ. މަސްތުވާން އަދިވެސް ބޭނުންވިކަމަށް އޭނާ ބުންޏެވެ. އެކަމަކު ދިމާވެގެން އުޅުނު ކަންތައްތަކާއިމެދު ވިސްނާފައި ރޮވޭ މިންވަރު އިތުރުވާން ފެށި އެވެ. މާ ގިނަ ދުވަހެއް ނުވެ ރާއްޖެއިން ބޭރަށް ފުރި އެވެ. ޑޮކްޓަރަށް ދައްކައި ޓެސްޓުތައް ހެއްދި އިރު ވީގޮތް ސާފުވެއްޖެ އެވެ. ސިކުނޑީގެ ނާރުތައް ހަލާކުވަނީ އެވެ. ބައެއް ނާރުތައް ހުރީ ފުނޑިފަ އެވެ. މަސައްކަތެއް ނުކުރެ އެވެ. އެކަމަކު ޑޮކްޓަރު ދިން ތަސައްލީއަކީ ކޮންޓްރޯލް ކޮށް މަސްތުވުމާއި ދުރަށް ގޮސްފިނަމަ މޮޔައަކަށް ނުވާނެ ކަމުގެ އެވެ.

މިހާރު އޭނާއަކީ ދާއިމަށް ނުކުޅެދުންތެރިކަން ހުންނަ މީހެކެވެ. ބޭރު ފުށުން ފެންނަ ނުކުޅެދުންތެރިކަމެއް ނޫނެވެ. އެކަމަކު ކަންކަން ހަނދާން ނެތެނީ އެވެ. ކުދި ކުދި ކަންކަމެވެ. ދެފަހަރަށް ފެން ވެރެނީ އެވެ. ނުކައި ހުއްޓާ މުޅި ދުވަސް ދަނީ އެވެ. މީސް މީހުންގެ ނަންނަން މުޅިން ފޮހެވެނީ އެވެ. ކޭޝް ކާޑުގެ ޕިން ނަމްބަރު ނޭނގޭ ފަހަރު ފަހަރުވެސް ދަނީ އެވެ. އަމިއްލަ ސޮއި ކޮށްލަން ނޭނގޭ ހިސާބަށްވެސް ކަންކަން ގޮސްފި އެވެ. އޭނާ ބުނީ ޑޮކްޓަރު ކުރިންވެސް ބުނި ގޮތަށް ކޮންޓްރޯލް ކުރެވުނަސް ސިކުނޑީގެ ހާލަތު ކިހާ މިންވަރަކަށް ގޯސްވެދާނެތޯ ދަންނަވަން ދަތި ކަމަށެވެ. އަދި މިފަދަ ސިކުނޑީގެ ޑެމޭޖުތަކުގައި ހޯދޭނެ މާ ބޮޑެތި ފަރުވާތަކެއްވެސް ނުހުންނަކަމަށް ވެ އެވެ.

35 އަހަރުގެ މި ޒުވާނާ ކައިވެންޏެއް ކޮށް ދެ އަހަރުގެ ކުއްޖަކުވެސް އޮވެ އެވެ. މަސްތުވާ އެއްޗަކާ ކައިރި ނުވާތާ 10 އަހަރު ވަނީ އެވެ. އެކަމަކު މިހާރުވެސް ބައެއް ވަގުތުތަކުގައި މަސްތުވުމުގެ އަލާ އަންނަކަމަށް ބުނެ އެވެ. އެކަމަކު ހިތުގައި އެކަމަށް އޮތް ބިރެއްގެ ސަބަބުން ކައިރިވާން ނުކެރެނީ އެވެ. އޭނާ ބުނީ ސިއްހީ މާހިރުން ލަފާ ދިން ގޮތުގައި މަސްތުވާތަކެތީގެ ވަބާގައި ޖެހި އެކަމުގައި ގިނަ ދުވަސް ހޭދަކުރާ މީހުންގެ ދަރިންގެ އައިބު ކަންކަން ހުރުން ވަރަށް ގާތެވެ. އެކަމުގެ ބިރު އޮއްވައި ލިބުނު ދަރިފުޅު ﷲ ގެ އިރާދަފުޅާއެކު ސިއްހަތު ރަނގަޅެވެ. އިތުރު ދަރިއަކު ހޯދަން ބިރު ގަންނަނީ މި ސަބަބަށްޓަކައިކަމަށް އޭނާ ބުންޏެވެ. އޭނާ އެވާހަކަ ކިޔައިދިން އިރު އުމުރު ބުނެވުނީ އައިޑީކާޑު ނަގައި ކަލްކިއުލޭޓަރުން ހިސާބު ހަދައިގެންނެވެ. އެހެންވެ އެ ދެއްކި ވާހަކަ ދެނެގަންނަން ވަރަށް ފަސޭހަވި އެވެ.

ރާއްޖޭގައި މެތު އިންތިހާއަށް އާންމުވެ އެކި ގޮތްގޮތަށް އެތަކެތި ބޭނުންކުރަމުން ދާކަމަށް ހެލްތު މިނިސްޓްރީން ބުންޏެވެ. ގިނަ މީހުން މިތަކެތި ބޭނުންކުރަނީ ހަމައެކަނި މަސްތުވުމަށެވެ. އޭގައި ހުރީ ކިހާވަރެއްގެ ގެއްލުމެއްތޯ ގިނަ މީހުން ބަލައި ނުލަ އެވެ. ހަމަބުއްދިން ނެއްޓޭ ޒާތުގެ އެއްވެސް އެއްޗެއް ބޭނުންކުރުން މާތް ﷲ މަނާކުރެއްވީ ސަބަބުތަކަށްޓަކަ އެވެ. އޭގެން އަންނަން އޮތް ޖީލުތައް ހަލާކުވާނެތީ އެވެ. މުދަލާއި ފައިސާ އަންދައި އަޅިއަށް ހަދާތީ އެވެ. ތިމާގެ ހަށިގަނޑު ފުނޑުފުނޑު ވާތީ އެވެ.